DI TÍCH KIẾN TRÚC NGHỆ THUẬT HIỆP THIÊN CUNG
Hiệp Thiên Cung hiện tọa lạc tại phường Lê Bình, quận Cái Răng, thành phố Cần Thơ. Theo lời giải thích của các vị cao niên, tên gọi Hiệp Thiên Cung có nghĩa là nơi ở của Quan Thánh Đế Quân, ngoài ra Di tích còn có tên gọi khác là Quan Đế Miếu hay Chùa Ông Cái Răng.
Di tích kiến trúc nghệ thuật Hiệp Thiên Cung (Ảnh Triệu Vinh)
|
Ngôi chùa được xây dựng vào năm 1856, đến năm 1904 được tu bổ lại như ngày nay. Chùa có diện tích 567,8m², mặt chính quay về hướng Đông - Nam. Toàn bộ kiến trúc được bố cục theo hình chữ Quốc (國), với các dãy nhà khép kín vuông góc nhau. Trong khuôn viên Di tích gồm có: sân trước, bàn thờ Ông Thiên, cột cờ, Tiền điện, sân thiên tĩnh, Chính điện, Đông lang và Tây lang.
Chính điện là gian quan trọng nhất của Hiệp Thiên Cung, xây dựng theo kiến trúc chùa, miếu của người Hoa. Trong Chính điện, bàn thờ Quan Công được bố trí ở giữa thật trang nghiêm, thành kính với khánh thờ bằng gỗ, sơn son thếp vàng, chạm khắc tinh xảo. Đây cũng là nét đặc trưng truyền thống của người Hoa bởi Quan Công được xem là “vạn cổ nhất nhân”, tức xưa nay chỉ có một. Ông tượng trưng cho những đức tính, đạo đức của người quân tử, luôn được đồng bào người Hoa sùng bái và kính trọng. Ngoài ra, Hiệp Thiên Cung còn thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu, Phúc Đức Chính Thần, Thổ Thần, các vị tiền nhân có công xây dựng, gìn giữ, tôn tạo ngôi chùa.
Hiệp Thiên Cung thu hút sự chú ý bởi phong cách kiến trúc truyền thống Trung Hoa. Hệ thống mái Chùa lợp ngói ống chia làm 5 cụm, riêng cụm mái ở tiền điện chia 2 cấp, hai đầu đao của cấp mái thứ nhất và thứ hai gắn tượng “Tứ Đại Thiên Vương”. Bờ nóc trang trí tượng lưỡng long tranh châu, diềm mái hình lá đề bằng gốm, phù điêu gỗ chạm nổi hoa lá, chim muông, sơn nhiều màu. Hệ đấu củng, các cây dầm, xà ngang, xà dọc đều nối với cột bằng các “mộng”, tạo thành một khối kiến trúc liên hoàn, vững chắc. Hệ thống vì kèo gồm các xà ngang và cây chổng bố trí theo kiểu “Tả hữu bình bình” kết hợp với các mảng chạm khắc gỗ, nâng đỡ những đòn tay dạng tròn và toàn bộ hệ thống mái phía trên. Đến nay, Hiệp Thiên Cung vẫn còn lưu giữ nhiều tác phẩm nghệ thuật chạm khắc gỗ tinh xảo với các đề tài quy ước như: mai - lan - trúc - cúc, long - lân - quy - phụng hay mô tả hình ảnh các trích đoạn về huyền thoại, lịch sử cùng với nghệ thuật thư pháp thể hiện ở các hoành phi, liễn đối, các mảng phù điêu mang ước vọng của đồng bào Hoa về một cuộc sống thanh bình, no ấm. Tất cả đã tạo nên những giá trị nổi bật về kiến trúc nghệ thuật của một công trình tôn giáo tín ngưỡng.
Về sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng, hàng năm tại Hiệp Thiên Cung diễn ra các kỳ cúng lễ: Tết Nguyên Đán, Tết Nguyên Tiêu, Lễ vía Thiên Hậu Thánh Mẫu, Lễ Vu Lan và Lễ Bửu Điện Trùng Quang. Trong đó Lễ vía Quan Thánh Đế (diễn ra vào ngày 13/5 Âm lịch) là lễ hội lớn nhất, thu hút đông đảo sự tham gia của bà con và khách thập phương gần xa.
Hiệp Thiên Cung là chứng tích ghi dấu quá trình định cư của người Hoa gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của quận Cái Răng. Ngoài chức năng là Hội quán, nơi đây còn được xem như một trung tâm bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa, nghệ thuật truyền thống của người Hoa. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, Hội người Hoa cùng với người Việt đã đóng góp công góp sức cho cách mạng. Điều đó thể hiện tình đoàn kết giữa hai dân tộc trong quá trình tồn tại, hội nhập và phát triển. Trải qua hơn 160 năm, ngôi chùa luôn được các thế hệ người Hoa quan tâm gìn giữ và tôn tạo ngày càng khang trang hơn.
Ngày 14/4/2017 Hiệp Thiên Cung đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.
Bài: Nguyễn Thị Mỹ (Ban QLDT Cần Thơ)